گواهي مبدأ چیست ؟

گواهي مبدأ سندي است که به درخواست صادرکننده يا نماينده قانوني وي براي تعيين مبدا يک کالاي صادراتي توسط واحد مجاز صدور اين گواهي صادر مي گردد.
از نظر استانداردهاي گمرکي، تشخيص مبدأ يک کالاي صادراتي فرآيندي پيچيده و بحث برانگيز است، اما با اين وجود اين امر پايه اي اساسي براي تعيين تعرفه ها و ساير شاخص هاي مهم تجارت فرامرزي به شمار مي رود.

سابقه صدور گواهي مبدأ

اگرچه سابقه صدور گواهي مبدا به سال هاي بسيار دوري برمي گردد، اما صدور اين سند همراه با تاييد ساير اسناد صادراتي در سال 1923 ميلادي و در پي تشکيل کنوانسيون بين المللي ژنو با تدوين مقررات تسهيل تشريفات گمرکي رايج گرديد. بر اين اساس دولت ها مجاز به تشکيل سازمان هاي مناسبي در قلمرو ملي تحت حاکميت خود براي صدور گواهي مبدأ شدند.

فرآيند صدور گواهي مبدأ

مطابق بند 11 کنوانسيون 1923 ژنو، دولت ها مي توانند مجوز و ماموريت فرآيند صدور گواهي مبدا را به سازمان هاي غيردولتي که داراي صلاحيت لازم هستند، اعطا نمايند. لذا از يک سو نظر به گستردگي شبکه اتاق هاي بازرگاني و تسهيلات فراهم شده توسط آن ها، و از سوي ديگر با توجه به حسن شهرت و اعتبار اتاق ها در ارائه خدمات به بازرگانان، مسئوليت صدور گواهي مبدا در اغلب کشورها به اتاق هاي بازرگاني تفويض شده است.

تشخیص ضرورت صدور گواهي مبدأ بر عهده کیست ؟

تشخيص ضرورت صدور گواهي مبدا براي يک کالاي صادراتي بر عهده اتاق بازرگاني نيست، بلکه تنها واردکننده کالا است که مي داند که آيا در عمل نيازي به دريافت اين گواهي وجود دارد يا خير.

عناوين خدمات واحد گواهي مبدأ :

1. صدور گواهي مبدا و فرم A

2. تاييديه امضاي اسناد تجاري از جمله فاکتور فروش، سياهه تجاري، قراردادهاي بين المللي، گواهي بهداشت، گواهي قرنطينه نباتي، گواهي بازرسي، گواهي مصرف کننده نهايي (End-User) و ...

3. استعلام گواهي هاي مبدا خارجي به درخواست بازرگان

4. پاسخ به استعلام هاي صورت گرفته از گمرکات و اتاق هاي بازرگاني ديگر کشورها در خصوص گواهي-هاي مبدا صادرشده در اتاق هاي بازرگاني تهران و شهرستان ها

5. آموزش و مشاوره اتاق هاي بازرگاني شهرستان ها به منظور ايجاد وحدت رويه در نحوه انجام کار

6. مشاوره به بازرگانان در خصوص نحوه صدور گواهي مبدا، تاييد اسناد تجاري و کليه فرآيندهاي مرتبط با صادرات کالا به صورت حضوري، تلفني و از طريق سامانه برخط گواهي مبدا وب سايت اتاق

7. برگزاري جلسات ماهيانه آموزشي صدور گواهي مبدا به درخواست بازرگانان محترم اتاق

سوالات متداول

تعريف گواهي مبدأ به عنوان يک اصطلاح بين المللي چيست؟

گواهی مبدأ فرم چاپ شده ای است که به درخواست خریدار و به وسیله صادرکننده یا نماینده وی تکمیل و توسط اتاق های بازرگانی که مکان خاص مبدا یک کالا را گواهی می کند، تایید و صادر می شود.

اصطلاح 'کشور مبدأ کالا' از زبان شوراي همکاري گمرکي به چه معناست؟

بر طبق ضوابطي که به منظور اجراي تعرفه گمرکي از لحاظ شرايط کلي يا هر اقدام مربوطه ديگر که براي مبادله کالا وضع مي کنند، کشور مبدأ کالا کشوري است که کالا در آنجا توليد، ساخته يا پردازش شده باشد.

گواهي مبدأ از لحاظ خريدار چه اهميتي دارد؟

از لحاظ خريدار، هر گاه در مورد “کشور مبدأ” از لحاظ کيفيت و مشخصات کالا که اعتبار محل ساخت، براي او اهميت داشته و بخواهد از اين بابت اطمينان حاصل نمايد، ترجيحاً به گواهي مبدأ که تحت ضوابطي خاص و با رعايت قواعد و اصولي که حاکم بر تعيين مبدأ صحيح کالا است و توسط اشخاص ذي صلاح صادر و تصديق مي شود بيش از هر چيزي بها مي دهد.

گواهي مبدأ از لحاظ مقامات کشور مقصد چه اهميتي دارد؟

مقامات کشور مقصد نظير بانک ها، وزارتخانه هاي صنعتي، کشاورزي، بهداري، دانشگاهي، مراکز تحقيقاتي و پژوهشي و غيره هر کدام مي توانند در رابطه با مبدأ خاص مورد نظر، ارائه گواهي مبدأ را خواستار شوند. در اين ميان طبق معمول و بيش از همه گمرک و در مواردي وزارتخانه هاي صنعتي و بانک ها به گواهي مبدأ و ارائه آن توسط وارد کننده اهميت مي دهند و براي سازمان هاي مذکور (به لحاظ کيفيت کالا، تعرفه هاي ترجيحي، قراردادهاي تهاتري و پاياپاي، علائم تجاري، ممنوعيت ها و محدوديت ها به اعتبار کشور مبدأ) حائز اهميت است.

تعرفه هاي ترجيحي چيست؟

تعر فه هاي ترجيحي نوعاً به دليل تفاوت در ميزان حقوق گمرکي و عوارض ورودي نسبت به واردات کالاي مشابه با تعرفه يکسان براي کشور ذينفع نسبت به ساير کشورها که مشمول ترجيحات خارج هستند ، امتيازي براي کشور صادر کننده کالا محسوب مي شود و در عين حال متضمن توسعه صادرات و شکوفايي اقتصاد آن کشور با کشورهايي است که احتياج به حمايت هايي از اين دست را داشته و اگر مورد حمايت کشورهاي پيشرفته صنعتي قرار نگيرند، قادر به صدور کالاي خود به خارج از مرزهاي قلمرو گمرکي نيز نمي باشند. البته اين نکته در قالب موافقتنامه هاي چند جانبه و تحت عنوان حمايت کشورهاي پيشرفته از کشورهاي در حال توسعه صادق است، منتهي شکل ديگر اين مزايا زماني است که موضوع مبادلات پاياپاي بين دو يا سه گروه از کشورها و تقريباً در شرايط مساوي از لحاظ صنعت، اقتصاد برقرار شده و ترجيحاتي براي يکديگر نسبت به ديگري کشورهاي غير عضو قائل شوند. در اين صورت نيز شناخت کشور مبدأ حائز اهميت خواهد بود، زيرا که قطعاً در صورت فقدان گواهي مبدأ استفاده از اين ترجيحات ميسر نخواهد شد.

در ايران مراجع صادر کننده گواهي مبدأ چه سازمان هایی مي باشند؟

اتاق بازرگانی

مدارک مورد نياز براي صدور گواهي مبدأ چیست؟

1. تصوير پروانه گمرکي 2. تصوير بارنامه حمل 3. تصویر فاکتور فروش در صورت درج شماره و تاریخ آن در متن گواهی مبدأ

در چه مواردي واحد صدور گواهي مبدأ اصل پروانه گمرکي را مطالبه مي نمايد؟

در مورد صادرات فرش ها و گليم هاي دستبافت ارائه اصل پروانه گمرکي جهت رويت الزامي است. همچنين در مواردي که به دلايلي مراجع صادر کننده گواهي مبدأ نسبت به اصالت تصوير پروانه گمرکي ترديد داشته باشند، مي توانند اصل پروانه گمرکي يا بارنامه حمل را مطالبه نمايند.

آيا دارندگان کارت بازرگاني مي توانند از هر اتاق بازرگانی گواهي مبدأ دريافت نمايند؟

دارندگان کارت بازرگاني با ارائه مدارک لازم ذکر شده مي توانند از هر يک از اتاق هاي بازرگاني کشور گواهي مبدأ دريافت نمايند.

مندرجات گواهي مبدأ شامل چه مواردی مي باشد؟

مشخصات فرستنده يا صادرکننده کالا بر اساس بارنامه حمل 2. مشخصات گيرنده کالا بر اساس بارنامه حمل 3. کشور سازنده بر اساس مندرجات پروانه گمرکي یا گواهی مبدا کشور سازنده 4. مشخصات وسيله حمل بر اساس بارنامه حمل 5. مشخصات کالا بر اساس پروانه گمرکي و بارنامه حمل 6. وزن ناخالص، وزن خالص و نوع بسته بندي کالا 7. شماره و تاریخ فاکتور فروش (اختیاری)

گواهي مبدأ به چند شکل صادر مي شود؟

فرم هاي A يا GSP (GENERALIZED SYSTEM OF PREFERENCES) که براي صادرات به کشورهاي اروپايي (به غیر از 28 کشور عضو اتحادیه اروپا)، آمريکايی، اقيانوسيه، ژاپن، ترکيه، قزاقستان، قرقیزستان و … مورد استفاده قرار مي گيرد. 2. فرم هاي گواهي مبدأ (CERTIFICATE OF ORIGIN) براي کشورهاي عضور اتحادیه اروپا، عربی، آسيايي (به غیر کشورهای اشاره شده در شماره 1 و کشورهای آفريقايي مورد استفاده قرار مي گيرد. 3. فرم های PTA برای صادرات به کشور پاکستان صادر می شود.

بنا به درخواست خریدار براي کدام يک از کشورها مي توان از هر دو فرم گواهي مبدأ استفاده نمود؟

در کشورهای آسیای شرقی از جمله سنگاپور، چين، تايوان، هنگ کنگ، مالزي، کره و تایلند از هر دو نوع فرم می توان استفاده نمود.

در مواردي که مشخصات صادر کننده در پروانه گمرکي با مشخصات صادر کننده در بارنامه تفاوت داشته باشد براي دريافت گواهي مبدأ چه بايد کرد؟

چنانچه صادر کننده در بارنامه خود داراي کارت بازرگاني معتبر باشد و تقاضاي دريافت گواهي مبدأ به نام خود را داشته باشد، مي بايست صادر کننده پروانه طي نامه اي با امضای مدیرعامل یا دارنده کارت بازرگانی، خطاب به واحد صدور گواهي مبدأ پروانه صادراتي خود را با ذکر مشخصات جهت دريافت گواهي مبدأ به نام صاحب بارنامه واگذار نمايد.

واحد صدور گواهي مبدأ اتاق بازرگانی تهران به غير از صدور گواهي مبدأ چه خدمات ديگري ارائه مي دهد؟

تاييد امضای اسناد تجاري مانند قرارداد، فاکتور، پيش فاکتور، ليست بسته بندي، گواهي بهداشت، گواهي نباتي، گواهي بازرسي يا هر نوع سند تجاري ديگر که نياز به تاييد امضای توسط اتاق بازرگاني داشته باشد.

آيا شرکت هاي حمل و نقل مي توانند به عنوان صادر کننده، گواهي مبدا دريافت نمايند؟

شرکت هاي حمل و نقل داراي کارت عضويت مي باشند، و نه کارت بازرگاني، لذا مجوز صادرات ندارند. اما می توانند از طرف یک شرکت بازرگانی گواهی مبدأ دریافت نمایند.

آيا گواهي مبدا را فقط دارندگان کارت بازرگاني از اتاق های بازرگانی مي توانند اخذ نمايند؟

خير، دارندگان کارت اتاق تعاون، کارت پيله وري و مرزنشينان و کساني که داراي مجوز موردي بوده مي توانند گواهي مبدا به نام خود دريافت نمايند.

مبلغ واريزي بابت صدور گواهي مبدا و تایید اوراق چقدر است؟

بستگی به نوع و مشخصات گواهی مبدأ دارد.

آيا امضای صادرکننده در گواهي مبدا الزامي مي باشد؟

بله، برای اشخاص حقیقی امضای دارنده کارت و برای اشخاص حقوقی امضای مدیرعامل و مهر شرکت الزامي است.

چه کساني حق امضای گواهي فرم A با اسناد تجاري را به عنوان صادر کننده دارند؟

دارندگان کارت بازرگاني علاوه بر خودشان مي توانند به طور رسمي امضای افراد ديگري از جمله اعضاء هيات مديره که در روزنامه رسمي نام آن ها آمده است را به اتاق معرفي نمايند. چنانچه به غير از دارندگان کارت هر فرد ديگري امضای نمايد، مي بايست حتماً قبلاً امضای ايشان توسط دارنده کارت به واحد صدور گواهي مبدأ معرفي و کليه مسئوليت هاي ناشي از اقدام ايشان را بپذيرد.

در مواردي که گواهي مبدا مفقود مي شود، آيا مي توان گواهي مبدأ المثني دريافت کرد يا خير؟

صدور گواهي مجدد منوط به اين است صادر کننده طي نامه اي به اتاق بازرگاني اعلام نمايد که گواهي مبدا مفقود شده و ضمن آن مسئوليت هاي احتمالي ناشي از گواهي مبدا گم شده را پذيرا و مجددا درخواست صدور نمايد.

در مواردي که صادر کننده تقاضاي گواهي مبدا اصلاحي نمايد، چه مدارکي را بايد ارائه نمود؟

در صورتي که مندرجات اصلي گواهي مبدأ تغييري نکند و فقط اشتباه تايپي باشد، مي بايست گواهي مبدا صادره قبلي را عودت نموده و گواهي مبدأ جديد دريافت نمايد. ليکن در مواردي که يکي از مندرجات اصلي از جمله آدرس صادر کننده، آدرس گيرنده، مشخصات وسيله حمل و مشخصات کمي و کيفي کالا تغيير کند، مي بايست بارنامه جديد ارائه شود تا بر اساس آن اصلاحات صورت گرفته و گواهي مبدا جديد صادر شود.

آيا در اتاق بازرگاني امکاناتي براي تايپ گواهي مبدا در نظر گرفته شده است يا خير؟

بله، واحد تايپ مستقر در اتاق بازرگاني تهران صادر کنندگان را در این امر یاری می رساند.

آيا ارائه مدارک مورد نياز صدور گواهي مبدا براي دريافت آن در همه موارد الزامي مي باشد؟

خير، در مواردي که صادر کننده اقدام به صدور کالاهاي فاسد شدني (ميوه، تره بار، گل و گياه، ماهي و ميگو، لبنيات) مي نمايد، و یا در برخی موارد در کشور عراق با اخذ تعهد از صادر کننده (مبني بر ارائه مدارک بعد از مدت زمان توافق شده با اتاق) گواهي مبدا صادر مي شود. بديهي است مدارک ارائه شده بعدي مي بايست منطبق بر مندرجات گواهي مبدا اخذ شده باشد.

در مواردي که اقلام صادراتي زياد باشد تنظيم فرم گواهي مبدا به چه صورت است؟

در چنين مواردي در ستون مشخصات کالا صادر کننده مي بايست عبارت AS IN THE PAKING LIST NO …. ATTACHED را درج و در گواهي مبدا نیز شماره PAKING LIST را ذکر نموده و PAKING LIST را به همراه گواهي مبدا جهت تاييد امضای ارائه نمايد.

آيا مي توان براي کالاهاي خارجي که صادر مي شوند گواهي مبدا دريافت نمود؟ چه مدارکي مورد نياز مي باشد؟

بله، در چنين مواردي مي بايست مدارک ورود که شامل گواهي مبدأ، بارنامه حمل به ايران، پروانه ورود و مدارک خروج که شامل پروانه گمرکي صادراتي، بارنامه حمل از ايران به کشور مقصد و گواهي مبدا تايپ شده که در آن مبدأ کالا مشخص باشد ارائه شود.

بیشتر بخوانید :

کارت بازرگانی

کارت عضویت اتاق بازرگانی